Như chúng ta đã biết, từ điển chuyên ngành là một loại từ điển trình bày về các thuật ngữ và khái niệm thuộc về một ngành hay lĩnh vực cụ thể ví dụ như từ điển y học, từ điển kinh tế, từ điển kỹ thuật,... Theo đó, từ điển thang máy (hay từ điển ngành thang máy) là loại từ điển trình bày về các thuật ngữ liên quan đến lĩnh vực thang máy như thiết kế, sản xuất, lắp đặt, vận hành, bảo trì, sửa chữa thang máy.
Từ điển thang máy là tài liệu quan trọng để tra cứu và tham khảo thông tin chuyên sâu dành cho những người học tập, nghiên cứu, làm việc liên quan đến lĩnh vực thang máy, bao gồm cả sản xuất, kinh doanh và đào tạo nhân sự.
Nội dung cơ bản của từ điển thang máy sẽ trình bày định nghĩa và diễn giải các thuật ngữ, ký hiệu, cụm từ chuyên môn dùng trong lĩnh vực thang máy, bao gồm các chủ đề về:
Ngoài ra, từ điển thang máy còn có thể kèm theo các thông tin bổ sung khác như:
Do có một vai trò quan trọng và ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn, từ điển ngành thang máy cần đảm bảo các tiêu chí sau:
- Có tính chuyên môn cao: Từ điển chuyên ngành thang máy cần đưa ra các thuật ngữ và khái niệm chuyên ngành, phản ánh đúng bản chất của đối tượng kỹ thuật trong lĩnh vực thang máy. Ví dụ, trong từ điển ngành thang máy đưa ra các thuật ngữ về "cáp tải" để mô tả thành phần dùng để kéo cabin, "hệ thống điều khiển" để điều khiển hoạt động, "thang máy thủy lực" để phân loại thang máy,...
- Định nghĩa đầy đủ, rõ ràng: Các thuật ngữ trong từ điển chuyên ngành cần được định nghĩa chi tiết hơn để người đọc có thể hiểu rõ về chức năng, cấu tạo và cách sử dụng của chúng.
Ví dụ: Thang máy thủy lực (Hydraulic Elevator) là Loại thang máy sử dụng cơ chế thay đổi áp suất dầu thủy lực trong cơ cấu xi lanh - pit tông để nâng và hạ cabin.
- Được cập nhật thường xuyên: Công nghệ thang máy liên tục phát triển từ điều khiển cơ học đến điều khiển điện tử, rồi đến điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo AI dẫn đến thuật ngữ, đối tượng mới về thang máy liên tục xuất hiện. Do đó, từ điển chuyên ngành thang máy cần được cập nhật thường xuyên để phản ánh đúng và thích nghi kịp thời sự phát triển này.
Dưới đây là một số ấn phẩm từ điển hoặc tài liệu đóng vai trò như là từ điển về chuyên ngành thang máy đã có trên thế giới:
- "Elevator and Escalator Micropedia": đây là một cuốn sách xuất bản bởi Hiệp hội kỹ sư thang máy quốc tế IAEE, trong đó cung cấp các khái niệm và thuật ngữ quan trọng trong ngành thang máy và thang cuốn, có thể dùng tra cứu các kiến thức cơ bản và chuyên sâu về thang máy.
- "Elevator Mechanical Design": Cuốn sách chứa nhiều thông tin kỹ thuật về thiết kế cơ khí của thang máy, bao gồm các thuật ngữ và khái niệm cần thiết cho các kỹ sư và nhà thiết kế.
- "Elevator Technology": Cuốn sách này một tài liệu tham khảo quan trọng cho các kỹ sư và nhà thiết kế thang máy, bao gồm các thuật ngữ chuyên ngành và giải thích chi tiết về các công nghệ thang máy hiện đại.
- "Elevator and Escalator Technology Dictionary": Đây là một cuốn từ điển chuyên ngành thang máy (có cả phiên bản tiếng Anh và tiếng Trung), cung cấp các thuật ngữ và định nghĩa liên quan đến thang máy và thang cuốn rất hữu ích.
- Các bộ Tiêu chuẩn quốc tế về thang máy:
Các bộ tiêu chuẩn như EN 81 (Châu Âu), ASME A17 (Mỹ) và JIS (Nhật Bản) trong đó đã bao gồm hầu hết các thuật ngữ và định nghĩa chi tiết liên quan đến thang máy và thang cuốn, mặc dù chúng không phải là từ điển theo nghĩa truyền thống nhưng được đông đảo các nhà sản xuất, cung cấp dịch vụ thang máy cũng như giới học thuật dùng để tra cứu thông tin kỹ thuật thang máy.
Các tiêu chuẩn quốc tế trên cũng đã được Việt Nam tham khảo để xây dựng lên các bộ tiêu chuẩn cho thang máy của mình.
Hiệp hội thang máy Việt Nam (VNEA) đã nhận thấy nhu cầu thực tế của từ điển thang máy, từ đó định hướng xây dựng hoàn chỉnh bộ từ điển cho ngành thang máy Việt Nam.
- Trước hết, từ điển thang máy giống như một cuốn sổ tay kỹ thuật. Các kỹ sư thiết kế, kỹ thuật viên lắp đặt, vận hành, bảo trì, sửa chữa, cũng như người quản lý, kinh doanh thang máy của Việt Nam nhanh chóng tra cứu được các thuật ngữ, kiến thức cần thiết để làm tốt công việc chuyên môn của họ.
- Gia tăng hiệu quả công việc và giảm thiểu sai sót: việc sử dụng các thuật ngữ kỹ thuật thang máy một cách thống nhất, mọi người sẽ nắm rõ nội dung công việc để thực hiện một cách chính xác, tránh được hiểu lầm, sai sót.
Một Kỹ thuật viên thang máy lành nghề ở một công ty này khi chuyển sang công ty khác sẽ khó phát huy được sở trường do việc phối hợp làm việc theo đội, nhóm không được ăn ý nếu thiếu đi sự thống nhất chung về các đối tượng kỹ thuật thang máy.
- Nâng cao hiệu quả đào tạo nghề thang máy, kết nối đào tạo với thực tiễn:
Nếu có từ điển chuyên ngành về lĩnh vực thang máy, các khái niệm về kỹ thuật thang máy của các chương trình đào tạo sẽ trở lên đồng nhất và sát với thực tế, để cho học viên dễ dàng tiếp thu kiến thức của các giáo trình. Đó cũng là tài liệu tham khảo cần thiết để sinh viên, học viên hay những người mới vào nghề có thể tra cứu và nắm vững các khái niệm, ứng dụng của tất cả các đối tượng kỹ thuật của thang máy… từ đó, giúp họ học tập hiệu quả, dễ bắt nhịp với công việc liên quan đến thang máy.
- Để trao đổi, hợp tác trong lĩnh vực thang máy ở phạm vi quốc tế có hiệu quả cao, cần có một ngôn ngữ kỹ thuật chung. Trong các dự án quốc tế hoặc khi làm việc với các đối tác nước ngoài, sự thiếu nhất quán trong thuật ngữ kỹ thuật có thể dẫn đến những hiểu lầm và khó khăn trong giao tiếp.
Khi có từ điển thang máy, các thuật ngữ sẽ được áp dụng vào văn bản, giao tiếp một cách thống nhất, các đối tác nước ngoài khi tham gia vào các dự án, chương trình hợp tác tại Việt Nam dễ dàng hiểu được nội dung công việc, cũng như tuân thủ đúng các tiêu chuẩn về thang máy của Việt Nam.
Các khái niệm, thuật ngữ về kỹ thuật thang máy của Việt Nam còn đang dàn trải ở nhiều văn bản, tài liệu kỹ thuật khác nhau, chưa thuận tiện cho việc tra cứu. Có thể kể đến là các Bộ tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 6395, TCVN 6396 dành cho thang máy, ấn phẩm "Thang máy và Thang cuốn" của NXB Khoa học và Kỹ thuật, và nhiều giáo trình giảng dạy về thang máy của các trường Đại học, Cao đẳng...
Trong khi đó, các tài liệu tra cứu của nước ngoài thì không phải nội dung nào cũng phù hợp với ngành thang máy Việt Nam. Hơn nữa, các từ ngữ, văn phong cũng cần diễn đạt lại cho gần gũi với văn hóa Việt Nam để việc tiếp thu, ghi nhớ trở lên dễ dàng.
Trong nhiều năm qua, VNEA đã tổ chức và tham gia nhiều hội thảo, triển lãm trong nước và quốc tế, chẳng hạn như:
Thông qua việc tổng kết kinh nghiệm từ các triển lãm, hội thảo trên, Hiệp Hội Thang Máy Việt Nam càng thấy được nhu cầu cấp thiết phải có bộ từ điển hệ thống lại các thuật ngữ kỹ thuật thang máy để giúp cho việc giao tiếp quốc tế, thương thảo hợp đồng cũng như chuyển giao công nghệ giữa Việt Nam với Quốc tế trở lên thuận lợi hơn.
Hiện nay, ngành thang máy Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về quản trị chất lượng, hiệu suất, sự an toàn của các hệ thống thang máy và cả vấn đề đào tạo nhân lực trong lĩnh vực này. Sự phát triển các phần mềm quản trị rất tốn kém về chi phí. Nếu có thể dùng chung giữa các doanh nghiệp khác nhau thì vừa tăng hiệu quả quản trị, vừa giảm chi phí đầu tư. Nhưng thực tế, mọi chuyện không đơn giản như vậy.
Chẳng hạn, Gama Service là đơn vị đã phát triển các ứng dụng quản lý linh kiện thang máy, quản lý công việc của nhân sự nhưng chỉ áp dụng được trong nội bộ của mình mà không áp dụng được cho các đơn vị thành viên khác của Hiệp hội Thang máy do nhận thức khác nhau về hệ thống định danh linh kiện thang máy, hay cơ cấu trong các hạng mục công việc liên quan đến lắp đặt, sửa chữa, bảo trì thang máy...
Ý tưởng về xây dựng một bộ từ điển thang máy chung cho ngành thang máy nhận được sự đồng tình của rất nhiều công ty thang máy cũng như các thành viên của Hiệp Hội Thang Máy Việt Nam.
Để bộ từ điển thang máy vừa có tính bao quát, đầy đủ, vừa đảm bảo được tính khoa học, chính xác, Ban nghiên cứu, soạn thảo từ điển của Viện nghiên cứu ứng dụng thang máy (Vilea) - Cơ quan trực thuộc Hiệp hội Thang máy Việt Nam đã thực hiện một khối lượng công việc rất lớn, trong thời gian dài, bao gồm:
- Nghiên cứu, tổng hợp các tiêu chuẩn, quy chuẩn Quốc gia đã ban hành về lĩnh vực thang máy tại Việt Nam.
- Nghiên cứu, tổng hợp tài liệu từ các hội thảo quốc tế trong và ngoài nước mà VNEA tổ chức hoặc tham gia.
- Làm việc với các đối tác quốc tế để được hỗ trợ và chuyển giao tài liệu phục vụ cho việc xây dựng nội dung từ điển.
- Lấy ý kiến các chuyên gia, các nhà quản lý có kinh nghiệm của ngành thang máy Việt Nam để hiệu chỉnh nội dung.
Trên cơ sở đó, Hiệp Hội Thang Máy Việt Nam đã từng bước hoàn thiện nội dung của bộ từ điển thang máy bằng Tiếng Việt với tên gọi: "TỪ ĐIỂN NGÀNH THANG MÁY".
"Từ điển ngành thang máy" do VNEA biên soạn bằng Tiếng Việt, gồm có 3 phần chính:
- Phần 1: THUẬT NGỮ VÀ ĐỊNH NGHĨA:
Phần này trình bày các khái niệm, thuật ngữ về thang máy sắp xếp theo đặc điểm, chức năng, bộ phận, như cấu trúc và phân loại thang máy, thiết bị - linh kiện thang máy, cũng như các thuật ngữ liên quan đến công việc cụ thể về lắp đặt, vận hành, bảo trì, sửa chữa.
- Phần 2: DANH MỤC THUẬT NGỮ THEO THỨ TỰ BẢNG CHỮ CÁI:
Phần này trình bày các thuật ngữ sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái để tiện cho việc tra cứu.
- Phần 3: TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Phần này trình bày về các tài liệu được tham khảo để mọi người có thể tham chiếu, tìm hiểu mở rộng về các nội dung của từ điển thang máy.
Hiện tại, "Từ điển ngành thang máy" đã được VNEA đăng ký bản quyền và sẽ sớm được xuất bản để ứng dụng trong lĩnh vực thang máy tại Việt Nam.
Các thuật ngữ trong lĩnh vực thang máy đều được diễn giải một cách rõ ràng, dễ hiểu và phân loại, sắp xếp theo từng chuyên mục phù hợp để tiện lợi nhất cho việc tra cứu.
Có thể nói, từ điển thang máy là một công cụ hỗ trợ quan trọng cho công việc sản xuất, kinh doanh, quản trị và đào tạo trong lĩnh vực thang máy. Sự ra đời của bộ "TỪ ĐIỂN NGÀNH THANG MÁY" do VNEA biên soạn sẽ giúp nâng cao năng lực kinh doanh, hợp tác của các thành viên trong Hiệp hội thang máy; Hơn nữa là thúc đẩy ngành thang máy Việt Nam hoạt động hiệu quả, an toàn và bắt kịp được với sự phát triển chung của ngành thang máy quốc tế.
Về Hiệp hội thang máy Việt Nam (VNEA):
Hiệp hội Thang máy Việt Nam là kênh kết nối các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực thang máy, thang cuốn. Với mục đích phục vụ cộng đồng, VNEA cung cấp những thông tin cập nhật của ngành thang máy Việt Nam và Quốc tế thông qua website vnea.com.vn giúp cho mọi người nhanh chóng tìm thấy những thông tin hữu ích về lĩnh vực thang máy mà mình đang quan tâm, trong đó có chủ đề về từ điển thang máy ở trên.
Nhận thấy lĩnh vực thang máy của Việt Nam còn gặp nhiều hạn chế do chưa có một bộ từ điển chuyên ngành để chuẩn hóa thuật ngữ kỹ thuật thang máy, Viện Kỹ thuật ứng dụng thang máy (VILEA) - trực thuộc Hiệp hội thang máy Việt Nam đã từng bước nghiên cứu và biên soạn bộ "Từ điển ngành thang máy" bằng Tiếng Việt đầy đủ và chi tiết, mang tính chuyên môn cao về thang máy. Chúng tôi tin tưởng rằng "Từ điển ngành thang máy" sẽ là một tài liệu thiết thực góp phần nâng cao hiệu suất công việc, và thúc đẩy sự phát triển của ngành thang máy Việt Nam.
Chủ đề của bài viết: từ điển thang máy | từ điển thang máy tiếng Việt | từ điển ngành thang máy | từ điển trong lĩnh vực thang máy | thuật ngữ thang máy
